XP als blinde zelfstandig leren installeren
Hoofdstuk 2: Back-up en hardware inventaris
- 1. WAAROM BACKUPPEN?
- 2. JE DOCUMENTEN BACKUPPEN
- 3. JE FAVORIETEN BACKUPPEN
- 4. JE EMAIL BACKUPPEN
- 5. JE ADRESBOEK BACKUPPEN
- 6. HEEL DE REST BACKUPPEN
- a href=”#7._WACHTWOORDEN_BEWAREN”>7. WACHTWOORDEN BEWAREN
- 8. ENKELE BACKUP-TIPS
- 9. HARDWARE
- 10. OVERIGE HARDWARE
- 11. EEN PAAR HULPMIDDELTJES
- 12. TOT SLOT
***
We beginnen vandaag met het back-uppen van onze belangrijkste gegevens. We
zullen geen gebruik hoeven maken van het programma “Windows back-up”. Het
zal een kwestie zijn van bestanden kopiëren. De kunst is het, te weten waar
wat te vinden is. Windows is namelijk goed in het diep wegstoppen van dingen
die voor pc gebruikers van groot belang zijn, maar als we ze weten te vinden
kunnen we ze toch veilig stellen. Het idee in een notendop is, dat we een
nieuwe, lege map op onze harde schijf gaan aanmaken, waarbinnen we alles
opslaan dat we willen bewaren. De inhoud van die map moet je vervolgens zelf
op cd, op een externe harde schijf of op diskettes opslaan. Na de
heerinstallatie van Windows XP ga je al die gegevens weer op de juiste
plaatsen terug zetten. Dat is in feite alles. Vervolgens kijken we
hoe het zit met de in onze pc aanwezige hardware.
1. WAAROM BACKUPPEN?
Als je je machine wilt opschonen en je vindt het niet nodig om je bewaarde
e-mail, je adresboek, favorietenlijst of andere dingen die nu nog op je pc
staan te behouden, dan is een back-up niet nodig. Elke systeembeheerder zal
je kreunend van ongeloof aankijken als je zegt dat je voor een
heerinstallatie van je systeem geen back-up gaat maken, maar het is Jouw
machine, en als Jij vindt dat alles dat er nu op staat echt weg mag, dan is
er niks mis met die beslissing. Het is alleen nogal veel werk om alle e-mailadressen
die je in de loop der tijd van mensen in je adresboek hebt gezet, opnieuw te
moeten invoeren. Emailtjes van je geliefde zijn zonde om
weg te gooien, toch? Of alle mp3tjes die je met veel zoeken bij elkaar hebt
geharkt. Maar: hecht je daar geen waarde aan, dan sla je de back-up fijn
over.
Goed. Iedereen die nu nog luistert of leest, ziet het nut in van het maken
van een back-up. Je zult niet meer toetsaanslag voor toetsaanslag aan de
hand worden meegenomen zoals je dat gewend was in de cursus “van dos naar
Windows”. Dat zou te veel tekst en tijd vergen. We gaan ervan uit
dat je de basisfuncties van Windows onder de knie hebt.
Het is voor mij onmogelijk om alle scenario’s te beschrijven die je kunt
gebruiken om een veiligheidskopie (back-up) te maken van je belangrijke
bestanden. Heb je een cd brander, dan zul je weten hoe je een cd moet
branden. Heb je een externe harde schijf, dan zul je weten hoe je daar je
gegevens op krijgt. Het is meer de verzameling weetjes die ik je zal
aanreiken, waardoor je in staat bent selectief te back-uppen zodat je geen 20
cd's nodig hebt voor alles en alles op je hele pc.
2. JE DOCUMENTEN BACKUPPEN
Op ieders bureaublad (desktop) staat een icoontje genaamd “mijn documenten”. Het is de bedoeling dat je al je persoonlijke spullen daar neer zet terwijl
je dagelijks met Windows aan het werk bent. Het back-uppen van deze map is
niet moeilijk. Maak ergens op je schijf een nieuwe map aan met een
duidelijke naam als “data back-up”. Daarin gaan we alles kopiëren dat we
willen meenemen naar de verse installatie van XP die we gaan doen. Binnen
die map, (dus in de map “data back-up”), maak je een nieuw, nog leeg mapje
dat je “mijn documenten” noemt. Daarheen kopieer je alles wat je wil
bewaren uit je "mijn documenten" icoon van het bureaublad.
Open hiertoe twee venstertjes. Eentje door op “mijn documenten” te
dubbelklikken of te enteren, en het andere venstertje open je via
bijvoorbeeld het “deze computer” icoon, waarbij je naar de zojuist nieuw
aangemaakte “mijn documenten” map binnen je back-up map bent genavigeerd. Met alt+tab – weet je nog? – kun je wisselen tussen twee open staande
vensters. Kopieer nu alles wat je uit de bestaande “mijn documenten” map
wilt bewaren, naar de nieuwe “mijn documenten” map in je back-up. Je
kopieert een bestand door erop te gaan staan en Control+c te toetsen, om
vervolgens naar de nieuwe map te gaan (met alt+tab) en daar Control+v te
typen. Natuurlijk kun je ook meerdere bestanden tegelijk kopiëren op de
standaard manier die Windows daarvoor aanbiedt. Door de shift in te houden
terwijl je omlaag langs de bestanden pijlt, selecteer je alles waar je langs
komt. Tik je dan op Control+c”, dan wordt alles dat je zodoende selecteerde
naar het klembord gekopieerd en als je vervolgens Control+v in het
venstertje van je bestemming geeft, kopieert Windows alles zoals je dat
verwacht. Ook kun je, behalve een enkel bestand of een reek bestanden, er
voor kiezen om alle mappen en alle bestanden tegelijk te selecteren. Je kunt
natuurlijk de hele lijst af pijlen met de shift ingedrukt, maar het is
sneller om gewoon Control+a te gebruiken. Dat selecteert alle bestanden.
Na Control+a druk je vervolgens op Control+c om de kopieer functie te activeren.
Mocht je je ooit afvragen waar Windows die “mijn documenten” map, die je op
je bureaublad ziet staan, nou eigenlijk op schijf opslaat, dan is hier het
antwoord. Op je C-schijf staat in de root, (dat is de hoofdmap van de
schijf), een mapje genaamd “documents and settings”. Dat heeft Windows zelf
aangemaakt tijdens de installatie. In het eerste hoofdstuk hebben we gezien
wat een gebruikersaccount is. Welnu. Alle persoonlijke bestanden en
instellingen van alle gebruikers op de pc, worden opgeslagen in de map
“documents and settings”. Al heb je een Nederlandstalige versie van Windows
XP, dan nog heeft die map deze Engelse benaming. Binnen “documents and
settings” heeft elke gebruiker zijn eigen mapje. Om ons voorbeeld uit
hoofdstuk 1 aan te houden: heb je de gebruikers "pa", "ma" "Paul" en "Yvonne"
aangemaakt, dan bestaan er vier mapjes met die respectievelijke namen binnen "documents
and settings".
Binnen de map van elke gebruiker bevindt zich vervolgens een mapje genaamd
“desktop”. In een Nederlandstalige Windows versie heet datzelfde mapje
“bureaublad”, waar alle door de gebruiker gemaakte bestanden en
snelkoppelingen worden bewaard die op zijn bureaublad staan. Ook is daar
een map genaamd "favorites" waar je favorieten worden bijgehouden en, last but
not least, de map genaamd "my documents" of "mijn documenten" en dat is de
daadwerkelijke plek op schijf waar het "mijn documenten" icoon van het
bureaublad naar verwijst.
Noot: wees je er terdege van bewust dat, wanneer er meerdere gebruikersaccounts
op je pc staan, je de "mijn documenten" map van elke gebruiker op deze manier
zult moeten back-uppen.
Terug naar boven< h2>3. JE FAVORIETEN BACKUPPEN
Je voelt 'm waarschijnlijk al: binnen de map "data back-up" die je hebt
aangemaakt maak je een nieuwe, lege map die je "favorieten" noemt o.i.d., om
daar vervolgens de favorieten uit Internet Explorer in op te slaan. Vanuit
"documents and settingsgebruikersnaamfavorites" kopieer je alles naar deze
nieuw aangemaakte map.
4. JE EMAIL BACKUPPEN
E–mail back-uppen kan op diverse manieren. Als je iets anders dan outlook
Express gebruikt, ben je op jezelf aangewezen want er zijn tientallen
mailprogramma's in omloop, maar outlook Express is wel de meest gebruikte, en
daar kan ik dan ook een algemene instructie op geven.
Je kunt nu besluiten om alle mail te back-uppen, of alleen de paar Emailtjes
te bewaren die je echt per se wilt meenemen naar je nieuwe Windows. Ik zou
je willen afraden om alle mail te back-uppen. Vaak heb je nog geen procent
van alle ontvangen en verzonden e–mail echt nodig. De paar dierbare
berichtjes die er zijn zou ik wel bewaren. Toch is de keuze aan jou. We beschrijven beide methoden.
Alles bewaren? Dat is mogelijk, en daarbij back-up je straks niet alleen
alle mail, maar zelfs de mappenindeling binnen outlook Express kan worden
meegenomen. Het werkt dan als volgt. Binnen je gebruikersprofiel (dus ergens
diep in de mappenstructuur van de map “documents and settings” op je C-schijf) zet outlook Express z’n mail neer. Dat zit ergens in je profiel
onder “application data” en daarbinnen zit een map “identities” waar outlook
Express z’n rommel neer zet. Die map moet je naar je “data back-up” map
kopiëren en dan ben je weer klaar. Het is alleen wel even zoeken eer je de
juiste map gevonden hebt. Zodra je een map op de aangegeven plek vindt die
bestanden bevat als “inbox.dbx”, “postvak in.dbx”, “outbox.dbx”, “postvak
uit.dbx”, “cleanup.log" en dergelijke dingen meer, dan heb je de juiste map te
pakken. Je kunt de exacte mapnaam overigens ook aflezen door in outlook
Express de archiefmap op te zoeken via het menu "opties" en daar het meest
rechtse tabblad te bekijken.
Afzonderlijke Emailtjes bewaren? Dat kan natuurlijk ook. Maak binnen je
“data back-up” map een nieuw mapje genaamd “mail” o.i.d. Daarin komen zo
dadelijk alle opgeslagen berichten. Open outlook Express, navigeer in de
berichtenlijst naar het e-mailtje dat je wil bewaren maar open het niet. Het
weetje zit ‘m hierin, dat je elk afzonderlijk mailtje los op schijf kan
opslaan door in het menu “bestand” naar “opslaan als” te gaan. Als je daar
het type bestand dat je gaat opslaan op “.eml" zet, zit je goed.
Je kan hier je e-mailtje opslaan als platte tekst, als html bestand, maar ook
als “.eml”. Een .eml-bestand bevat niet alleen de tekst van het bericht,
maar letterlijk alles eromheen. De zichtbare en de onzichtbare header,
datum, onderwerp, echt alles. Straks bij het terug zetten van je mail hoef
je maar vanuit “deze computer” op zo’n eml-bestand te enteren, en outlook
Express start vanzelf op met het mailtje op je scherm. Dan hoef je enkel nog
aan te geven dat je het wilt importeren naar je inbox (postvak in) of waar
je het in je nieuwe configuratie ook maar hebben wilt, maar dat is later
zorg. Ik vertel het nu, zodat je weet wat een .eml-bestandje is. Het is via
het Windows register geassocieerd met het outlook Express mail programma. Heb je alle e–mail op deze manier in .eml-bestandjes opgeslagen, dan kunnen we
door met het volgende back-up probleem.
5. JE ADRESBOEK BACKUPPEN
Ook dit heeft Windows ingenieus weggestopt en het is met de hand op schijf
lastig te vinden. Er is echter een mooie oplossing voor. Je opent gewoon je
adresboek langs de normale weg, en in het pulldown menu “bestand” vind je
vervolgens een optie die “exporteren” heet. Als je die aanklikt of entert
wordt gevraagd naar welk bestandsformaat je je adresboek wil exporteren. Het
handigst is te kiezen voor een “.wab” bestand. Wab staat gewoon voor Windows
Adres Boek. Noem het bestand bijvoorbeeld “back-up van mijn adresboek” en
plaats het in de map “data back-up”. Of je het adresboek nou in z’n eigen
back-up mapje zet of niet doet er niets toe. Het is maar 1 enkel
bestandje, dus om daar nou een eigen map voor aan te maken is in feite onzin,
maar de keuze is aan jou.
6. HEEL DE REST BACKUPPEN
Mocht je nog bestanden elders op je schijf hebben opgeslagen, bijvoorbeeld
losse MP3-bestanden waarvan je zelf weet waar ze ergens gebleven zijn, dan
moet je die natuurlijk ook back-uppen als je ze nog hebben wilt. Hiervoor kan
ik geen vuistregel aanreiken, omdat het van jezelf afhangt waar je, behalve
in je “mijn documenten” map, overal je spullen hebt neergezet. Als je het
interessant vindt om ook alle geluidjes die Windows maakt in je back-up mee
te nemen, dan staan die in de C-schijf. In de root heb je een map genaamd
“Windows” of een map genaamd “winnt”, en daarbinnen staat een mapje genaamd
“media”. De Windows geluidjes staan hier.
7. WACHTWOORDEN BEWAREN
Om je e-mail te kunnen ophalen, heb je van je Internet provider een
wachtwoord gekregen. Meestal krijg je dat per brief. Zoek die brief vast op,
want als je dat straks niet bij de hand hebt, zal het een heel gedoe blijken
om dat weer boven water te krijgen. Met een beetje pech moet je met je
provider’s helpdesk gaan bellen en sommigen van die nummers zijn duur
betaald. Daarbij zal men je daar altijd eerst verwijzen naar de aan jou
verzonden brief waar het in zou moeten staan. Ook om verbinding te mogen
maken heb je bij sommige providers een wachtwoord nodig. Snor die
wachtwoorden op voor je verder gaat.
Er is een handige manier om de account instellingen van outlook Express te
bewaren. Het gaat hierbij om de instellingen van je e-mailaccount, zoals
naam, e–mail wachtwoord, servernamen voor pop en smtp e.d. In outlook
Express open je het “opties” menu en je kiest er voor “accounts”. In deze
dialoog zit een knop genaamd "exporteren", waarmee je een aangewezen account
naar een ".iaf" bestandje kunt brengen.
8. ENKELE BACKUP-TIPS
1:
Elke gebruiker heeft zijn eigen “mijn documenten” map, zijn eigen adresboek,
zijn eigen favorieten e.d. Elke gebruiker op je pc zal zijn spullen op
deze manier veilig moeten stellen.
2:
Gezien het enorme aantal mogelijke programma’s dat je op je pc hebt draaien,
is het onmogelijk voor elk daarvan te beschrijven hoe je de gegevens die ze
voor je opslaan moet back-uppen. Wel is het zo, dat de meeste programma’s in
je gebruikersprofiel (dus in “documents and settingsgebruikersnaam” een
eigen mapje aanmaken onder “application data”. Als je dat in de back-up
meeneemt, moet je er om denken dat het bewuste programma op dat moment niet mag
draaien, want anders worden de bestanden die op het moment van back-uppen nog
open staan, niet meegenomen.
3:
Sommige pakketten hebben een sleutel, of kopieerbeveiliging op je schijf
geïnstalleerd. De screenreader Jaws is daar een voorbeeld van. Denk erom dat
je de Jaws sleutel, en die van andere beveiligde pakketten, eerst netjes
terug plaatst op je autorisatiediskette. Anders ben je die voor het leven
kwijt en dat kan veel problemen en geld kosten. Tot zover de back-up.
9. HARDWARE
Ziezo dan. Nu de back-up een afgerond feit is, gaan we verder met stap 2 van
ons plan: het opmaken van de hardware inventaris. Waarom moet dat, zul je je
afvragen. Wel. Alle apparaten in je computer hebben een stuurprogramma
nodig. Er volgt nu in het kort wat achtergrond informatie om hier een goed
beeld van te krijgen.
In beginsel kan Windows op geen enkele manier omgaan met de hardware in je
computer. Windows is dan wel de kapitein, de bestuurder van alles in je pc,
maar van de details heeft Windows geen enkele weet. In je pc zitten
natuurlijk wel allerlei hardware onderdelen, variërend van een complete DVD
schrijver tot een simpele systeem speaker die het piepje geeft bij het
opstarten, maar zonder verdere gebruiksaanwijzing kan Windows daar volstrekt
niets mee beginnen. De aansturing van de hardware zelf is namelijk de taak
van stuurprogramma's, dus niet van Windows.
Zoals een auto uit allemaal losse onderdelen bestaat die samen een
functionerend geheel vormen, zo bestaat Windows uit software modules die
ieder hun eigen taakje doen, samenwerkend in het grote geheel. Als je een
werkende pc beeldend zou willen weergeven, dan kun je je dat het best
voorstellen als een gebouw met een aantal verdiepingen, of laten we liever
zeggen: lagen boven elkaar. Het programma waar je mee werkt, bijvoorbeeld je
tekstverwerker, bevindt zich op de bovenste laag. Die geeft zijn opdrachten
door aan Windows, de tweede laag van boven. Op zijn beurt delegeert Windows
de uiteindelijke aansturing van de hardware weer aan het hardware
stuurprogramma, de onderste laag in het software systeem. Even een
voorbeeldje uit de praktijk om dit belangrijke concept duidelijk te maken.
Stel, je wilt een tekst afdrukken, bijvoorbeeld vanuit Microsoft Word. Stellen we ons nu, om bij het voorbeeld van daarnet te blijven, even een
gebouw voor van drie verdiepingen. Boven op zolder woont Microsoft Word, die
jij door op je pc te typen een tekst hebt aangeleverd. De directe onderbuur
van Word is Windows, en op de begane grond staat een drukkerij, met
techneuten die weten hoe ze de machines moeten bedienen. Het enige nu dat Word op zolder zelf doet, is aan Windows, z’n onderbuur,
doorgeven dat jouw tekst moet worden afgedrukt. Word op zolder weet zelf
helemaal niets van de bij jou aanwezige machines in de drukkerij beneden,
ofwel de bij jou geïnstalleerde printer. Windows op de middelste verdieping
ontvangt alleen maar een print opdracht van Word en krijgt de tekst
aangereikt. Het enige dat Windows vervolgens doet, is naar het printing
subsystem van zichzelf gaan en daar de opdracht afleveren. Het printing
subsystem, een onderdeel ofwel module van Windows zelf, gaat vervolgens
kijken of er beneden op de begane grond ergens een techneut rond loopt die
een drukmachine kan bedienen om daar de tekst aan te kunnen afgeven, zodat
je verhaal op echt papier kan worden gezet. Is die techneut er en volbrengt
hij de afdruk klus, dan is de opdracht voltooid. Is de techneut, (de
bestuurder van de hardware) er niet, dan moet er een bericht met grote spoed
naar buiten dat jou, de pc gebruiker, vertelt dat er niet kon worden
geprint. Met andere woorden: het printing subsystem van Windows kijkt of er
een stuurprogramma geïnstalleerd is voor een printer. Is dat gevonden, dan
wordt de hele opdracht netjes doorgeschoven, en vanaf dat moment is het niet
meer de verantwoordelijkheid van Windows, maar van het printer stuurprogramma
zelf om de tekst ook daadwerkelijk via de kabel naar de printer te sturen.
Deze manier van werken lijkt ingewikkeld, maar het heeft een ontzaglijk
groot voordeel. De makers van Word hoeven zich niet te bekommeren over
printers. Zelfs de makers van Windows hoeven zich niet met de precieze
details van elke specifieke printer bezig te houden. Windows heeft alleen
maar een algemeen, softwarematig aansluitpunt, waarop je elk willekeurig
printer stuurprogramma kunt aansluiten. Per slot zijn er duizenden
verschillende printers in de handel. Sommigen met een USB-kabel, anderen via
je parallelle poort, sommigen kunnen kleuren afdrukken en weer anderen
printen alleen maar in zwart en wit. Je snapt dan wel, dat al die printers
niet op dezelfde manier toegesproken kunnen worden. Want de ene printer kan
nu eenmaal meer en andere dingen dan de andere. Het stuurprogramma van de
printer zelf weet dus precies hoe er met jouw printer moet worden
gecommuniceerd. En dat stuurprogramma nu, is meegeleverd met je printer. Zodoende hoeft Microsoft niet voor alle hardware een drivertje (stuurprogramma)
op de XP-CD te zetten, want het leveren van het stuurprogramma is vandaag de dag
dus de plicht van de hardware fabrikant.
Vroeger, onder dos, had je in een programma als Word Perfect, (een oude dos
tekstverwerker), allerlei specifieke wp printer stuurprogramma’s, die voor
alle mogelijke printers waren ontworpen. Dos zelf kon nauwelijks serieus
printen. Geen lettertypes en geen kleur, maar WP kon dat wel. Als de makers
van WP maar hadden gezorgd dat er voor jouw printer een stuurprogramma voor
WP bestond, dan kon je vanuit wp je teksten afdrukken. Had WP echter geen
stuurprogramma voor jouw printer, dan had je echt een probleem.
Werkte je vervolgens met een ander dos programma zoals D-Base, een voor die
tijd mooie database manager, dan had je kans dat de makers van D-Base voor
jouw printer geen ondersteuning boden. En dat is natuurlijk zo krom als een
hoepel. Het ene dos pakket kon wel printen en het andere niet.
Dat probleem is met de introductie van Windows nu goed opgelost. Windows
ontvangt de print opdrachten van de programma’s die willen printen en
Windows handelt het print gebeuren af door de opdracht door te schuiven naar
het voor jouw printer geïnstalleerde stuurprogramma, dat het uiteindelijke
printwerk afrondt. Nu begrijp je dat Windows zelf beslist niet weet hoe jouw
specifieke printer moet worden aangestuurd. Daartoe dient dus het
stuurprogramma. Daarom krijg je bij elk apparaat dat je koopt een cd of
een diskette meegeleverd, waar dat bewuste stuurprogramma op staat.
Als je vandaag de dag een andere printer koopt, hoef je niet meer eerst na
te gaan of alle programma’s waarmee je ooit zou willen printen, wel eigen
ondersteuning bieden voor jouw nieuwe printer. Als de printer in Windows
zelf zijn werk kan doen, dan kunnen alle Windows programma's ermee printen.
Van huis uit heeft Windows stuurprogramma’s voor een enorme collectie
apparaten aan boord. De meest gangbare hardware werkt zo “out of the box”,
omdat Microsoft met een heleboel fabrikanten een overeenkomst heeft gesloten
die bepaalt dat de hardware waarvoor de overeenkomst geldt, altijd op de
installatie cd van XP aanwezig zal zijn. Op die manier voorkomt de
fabrikant, dat er met het bewuste hardware product een diskette of cd moet
worden meegeleverd met daarop het nog te installeren stuurprogramma. Maar
als dat niet het geval is, zodat Windows, zelfs met zijn grote verzameling
meegeleverde stuurprogramma's niet uit de voeten kan met een apparaat in je pc,
dan heb je de meegeleverde diskette of CD-ROM nodig om het ding aan de praat te
krijgen.
Voordat je gaat beginnen moet je op Internet naar de sites van de
respectievelijke fabrikanten gaan, om daar de meest recente versies van de
stuurprogramma’s vandaan te halen. Ook die zet je netjes op een cd of
diskette. Laten we eens globaal doorlopen wat er zo al in je pc kan
zitten.
Om te beginnen is er je moederbord. Dat is een grote printplaat, waarop zich
de processor, de chipset en je pc geheugen bevindt. De chipset op je
moederbord heeft zijn eigen verzameling stuurprogramma’s. Als je een pc
koopt, hoort daar een cd bij met stuurprogramma’s voor je moederbord. Helaas
wordt veel te vaak het belang onderschat van deze programma’s. Natuurlijk,
zonder moederborddrivers (stuurprogramma’s) werkt de boel ook, dat is zo. Maar sommige geavanceerde functies op je moederbord zullen het standaard
niet doen. Denk maar aan usb2, lan e.d. Daar zijn de juiste drivers voor
nodig. Overigens de woorden “driver” en stuurprogramma zijn synoniem. Als we het hebben over een driver, dan bedoelen we dus niet een bus chauffeur,
maar het stuurprogramma dat nodig is voor een bepaald apparaat in of aan je
computer.
Dan de video. In deze context bedoelen we niet de video recorder die onder
je televisie in de huiskamer staat, maar wel de elektronica die ervoor zorgt
dat je pc een zichtbaar beeld op je monitor kan projecteren. Van oudsher zit
die elektronica op een los verkrijgbare printplaat, die we met een populaire
term een insteekkaart noemen. De losse videokaart wordt door de pc bouwer in
een nog leeg PCI slot van het moederbord geschoven, en in het doosje bij de
videokaart zit weer de beruchte CD-ROM, met het stuurprogramma voor de
kaart. Nu is een losse video kaart tegenwoordig een steeds minder gezien
verschijnsel, want veel moederbord fabrikanten integreren de video
elektronica tegenwoordig gewoon als onderdeel van het moederbord zelf. "On-Board",
heet dat dan.
Nu lijken de meeste video kaarten voor wat de basisfuncties betreft, heel
veel op elkaar. Vandaar dat Microsoft een algemeen stuurprogramma levert,
dat voor wat tekst en elementaire plaatjes ruim voldoet voor alle in omloop
zijnde beeld elektronica. Om echter met je beeldscherm meer te doen dan het
standaard beeld van 640 bij 480 pixels, heb je het stuurprogramma voor je
VGA nodig. Voor tekstverwerking of voor andere eenvoudige toepassingen heb
je geen hoge schermresolutie nodig, maar steeds meer programma’s willen het
gewoon niet meer doen op een te laag afgesteld beeldscherm. Zo’n pakket zal
je, als je het probeert te starten, waarschuwen dat je de schermresolutie
zult moeten verhogen om met het pakket te kunnen door werken en als je daar
niet aan voldoet, kun je het programma echt niet gebruiken. De standaard
beeldscherm driver van Windows is dus echt niet voldoende; Je zult de bij
jouw video elektronica behorende display driver moeten installeren. Ook je
schermleessoftware is heel wat gelukkiger met de juiste scherm driver in dienst.
VGA – die afkorting hebben we zojuist synoniem gebruikt voor video kaart –
staat voor “video graphics array”, beeldschermondersteuning vrij vertaald. Zit je video on board, dan kun je er vrij zeker van zijn dat het benodigde
stuurprogramma ook netjes op de cd van je moederbord zal staan. Heb je
echter een losse video kaart, dan zit de VGA driver ervan, in de ideale wereld,
bij de video kaart in het doosje, zoals je hem kocht.
Ook netwerk ondersteuning kan on board of via een losse insteekkaart werken,
waarvoor precies hetzelfde geldt. Soms gebruik je een netwerkkaart om de pc
met het Internet te verbinden, en dan moet je dus weldegelijk zorgen dat dat
ding het ook goed doet. Weet dus welke netwerkkaart je precies hebt, en zorg
op voorhand dat je weet of het een losse kaart is, of dat de elektronica
ervan deel uit maakt van het moederbord. Bij een on-board netwerk kaart, ook
wel lan genoemd, staat het stuurprogramma wederom op de moederbord cd. Bij
een losse insteekkaart bevindt de driver zich als gezegd in de verkoop
verpakking. Als je via een kabelmodem of adsl aansluiting het Internet op
gaat, is er een redelijke kans dat die verbinding via de lan aansluiting van de
pc verloopt en dus is het van vitaal belang dat je het stuurprogramma voor dat
ding op zoekt, voordat je de boel overhoop gooit.
Usb en usb 2.0 zitten tegenwoordig bijna altijd standaard on board, maar
zonder driver werkt de snelle usb 2.0 meestal niet of in het beste geval
niet goed. Wees er dus van doordrongen dat de drivers voor je moederbord in
principe nodig zijn bij een herinstallatie van Windows. Je kunt natuurlijk
domweg uitproberen of iets het doet of niet, en zo niet dan haal je de
drivers alsnog van internet. Maar ik ben niet voor die benadering. Geluk is
met hen die goed zijn voorbereid heb ik altijd geleerd, en dat is vaak van
pas gekomen. Maar wederom: het is jouw machine, de keuze is dus aan jou.
10. OVERIGE HARDWARE
Je harde schijf heeft meestal geen te installeren stuurprogramma nodig. Natuurlijk vormt die ook in driver opzicht geen uitzondering, want je harde
schijf heeft weldegelijk een driver nodig, alleen wordt bijna elke schijf
standaard door Windows ondersteund.
Sommige CD-ROM en DVD spelers hebben geen, en anderen weer wel een eigen
stuurprogramma nodig. Je toetsenbord wordt, zolang het geen duur multimedia
toetsenbord is, prima door Windows herkend, evenals een aangesloten muis. Dat geldt meestal ook voor je monitor. Als je geluid on board hebt, dan
staan de drivers ervoor op de moederbord cd. Heb je een losse geluidskaart,
bijvoorbeeld een of ander Creative ding zoals een soundblaster, een live,
audigy, extigy en ga zo maar door, dan heb je daar echt wel losse
stuurprogramma’s bij gekregen. Diskette stations (floppy drives) vormen
bijna nooit een probleem. Die werken bijna allemaal prima met standaard
Windows drivers.
11. EEN PAAR HULPMIDDELTJES
Apparaatbeheer kan aardig helpen bij het verkrijgen van informatie. Dat is
een onderdeel binnen Windows, met de muis bereikbaar via een rechtsklik op
het “deze computer”-icoon, waarna je in het dan verschijnende snelmenu voor
“eigenschappen” kiest. Met het toetsenbord kun je in plaats daarvan naar
het "deze computer" icoon pijlen, daar shift + f10 drukken om het snelmenu te
krijgen en daarin naar "eigenschappen" pijlen en enter toetsen.
Kijk de tabbladen even door in deze dialoog. In Windows 98 heet het tweede
tabblad van links al “apparaatbeheer” als ik me goed herinner, maar in 2000
of XP moet je naar het tabblad “hardware” en daarbinnen naar de knop
“apparaatbeheer”. Wat je daar ziet is een tree view (of boomstructuur). Je
kunt een tak uitvouwen met pijltje naar rechts, en weer dichtvouwen met
pijltje links. Als je van boven naar beneden pijlt, hoor en zie je in
principe alleen de hoofdtakken. Pas als je die opent verschijnen de
daadwerkelijke apparaten.
Voorbeeld: er is een tak met de naam “DVD en CD-ROM spelers”. Als je die
openvouwt, dan zie je welke merken en types DVD-speler en welk CD-ROM
station je in je machine hebt zitten. Als alles zoals het er nu bij staat
goed functioneert, dan is het erg zinvol om de informatie die je op deze
manier verkrijgt, voor jezelf over te nemen. Dan weet je de merken en
types hardware die het nu goed doen.
Naast apparaatbeheer is er een andere informatiebron die je kunt raadplegen,
genaamd “systeem info”. Bereikbaar via start, bureauaccessoires, systeemwerkset, systeeminfo. Daarin bevindt zich een mogelijkheid om gegevens over je hardware uit te
printen.
Zoals je weet is het geen ideale wereld hier op aarde en dat merk je ook bij
je pc. Vaak ben je de meeste cd’s kwijt waar die oh zo belangrijke
stuurprogramma’s op staan. Toch is je pc traag of hij doet het echt niet
meer, en je wilt hem toch echt opnieuw installeren. Wat doe je dan? Kwaad worden, schelden en stampvoeten heeft natuurlijk geen
zin. Er moet iets constructiefs worden gedaan.
Nu zijn er diverse firma’s, die programmatuur hebben ontwikkeld waarmee wij,
eindgebruikers, precies kunnen laten uitzoeken welke hardware er in onze pc
zit. Zelfs als apparaatbeheer geen deugdelijke informatie kan bieden, dan
nog zijn die programma’s in staat uit te vissen welke hardware we hebben. Een van die slimme programma’s heet Everest. De professional versie is duur
en bestemd voor bedrijven, maar de ontwikkelaars hebben graag dat mensen de
kans krijgen hun creatie thuis uit te proberen, in de hoop dat ze het zo
goed vinden dat het op de werkplek wordt geïntroduceerd en gekocht. De
website van de Everest home edition is www.lavalys.com. Als Everest heeft
ontdekt welke apparaten je hebt, dan staat er niet zelden een url in het
scherm waar je maar heen hoeft te surfen om de juiste stuurprogramma’s voor
het apparaat bij de fabrikant direct te kunnen downloaden. Ik ben niet erg
vaak laaiend enthousiast over een tool omdat er altijd wel weer dingen zijn
die beter kunnen, maar dit is toch wel een heel mooi stukje huiswerk van de
ingenieurs bij Lavalys. Ik heb er in mijn omgeving al heel wat machines mee
opgelapt en daarmee een herinstallatie van Windows succesvol kunnen
afronden. Met name het achterhalen van de aanwezige chipset op het
moederbord is cruciaal, want zonder zo’n mooi programma moet je of de doos
nog hebben waar het bord in zat, of de cd zelf, of je moet je hele pc uit
elkaar schroeven om op de printplaat van het moederbord af te lezen welk
merk en type het precies is. Wat mij betreft een aanrader dus: Everest home
edition.
Je moet wel goed hebben geslapen voor je het ding de eerste keer opstart. De
interface is nu niet bepaald blindvriendelijk te noemen, maar als je het
eenmaal door hebt zal het al je moeite waard worden. Daarbij is mijns
inziens een hulpmiddel als Everest veruit te verkiezen boven apparaatbeheer
of systeeminfo van Windows. Met Everest kun je een hardware rapport maken,
dat je op een diskette kunt zetten voor latere referentie.
12. TOT SLOT
Je hebt nu een back-up van je belangrijkste gegevens en je hebt een lijst
gemaakt van alle aanwezige hardware. Ook zou je nu in het bezit moeten zijn
van een cd of meerdere diskettes, waarop de straks nodige stuurprogramma’s
staan die voor je apparaten nodig zijn. Scharrel nu je originele Windows XP-CD op en zoek de licentie code erbij. Zorg ook voor de cd van je
screenreader, dan gaan we in hoofdstuk 3 verder met het aanmaken van de dos
opstartschijf.
Nog even twee tips voor de deur dicht gaat. Ten eerste: de websites van
hardware fabrikanten zijn, evenals veel andere websites die veel bezocht
worden, vaak erg uitgebreid. Allemaal hebben ze een andere zoekstructuur
waar je de weg in moet zien te vinden. Neem er dus echt je tijd voor om de
benodigde stuurprogramma’s rustig op te sporen en als je gefrustreerd raakt
dan zijn er al vele anderen geweest die zich zo voelden. Stop er dan vandaag
mee en ga morgen door met je zoektocht. Liever met frisse moed op zoek
naar het volgende stuurprogramma, dan nu in een boze bui maar denken dat je pc
wel zonder zal kunnen.
Ten tweede: je hebt misschien al horen praten over servicepack 2. Dat is een
grote beveiligingsupdate voor Windows XP, die rond oktober 2004 werd
uitgebracht. De meningen over servicepack 2 zijn verdeeld. De ene groep
meldt geen problemen, terwijl de andere groep de ene na de andere
moeilijkheid scheen te ontmoeten na de installatie ervan. De oorzaak van
veel van die problemen ligt vaak bij het onzorgvuldig afhandelen van de te
installeren hardware op de betreffende pc. Met name de chipset drivers
worden vaak vergeten en al lijkt dat in veel gevallen straffeloos te kunnen,
bij een alles omvattende update als servicepack 2 kom je onherroepelijk in
de problemen. Dat kun je voor zijn, door alles wat met hardware van doen
heeft, nu heel nauwkeurig te behandelen. Veel succes op alle websites en let
op de uitkomsten van Everest. Tot volgende keer.
[/responsivevoice]