🔊 Luister!

Goldwave: Opnames van geluid maken, bewerken en bewaren

Hoofdstuk 11: Het gebruik van effecten en filters zoals echo (delay,
compressor, flanger) en andere filtermogelijkheden

Inleiding

In de meeste geluidsprogramma’s, hoe simpel dan ook, zitten meestal wel een
aantal filters en effecten. We gaan een aantal filters, en effecten
behandelen. Ook in Goldwave hebben we een aantal filters en effecten
aanboord. Hieronder een opsomming van beschikbare filters en effecten.

Effectenmenu

Doppler…
Dynamics…
Echo…
Compressor/Expander…
Filter is een submenu,
Flanger…
Interpolate
Invert
Mechanize…
Offset…
Pitch…
Plug-in
Reverb…
Reverse
Stereo
Time Warp…
Volume
Playback Rate…
Resample…
Einde menu.

Het eerste effect wat we gaan behandelen is doppler.

Doppler…

Dit is een effect waarmee je de snelheid kunt verdubbelen, of andere dingen mee
kunt die met snelheid (speed,) te maken hebben.
De meeste effecten hebben zogenaamde presets (voorinstellingen,) aanboord.
Bijvoorbeeld:
Presets van het effect dopler.

default,
Faster,
slowdown,
slower,
speedup,
spin the record,
vibrato,

Nogmaals, dit zijn dus al voorgekookte effecten. Gewoon een kwestie van
proberen.
Probeer deze maar eens uit, en alle mogelijkheden met preview afspelen en eens
goed beluisteren.

Parametric equalizer (filter)

Opmerking vooraf:
De meeste filters moet je bedienen met de tabtoets of shift+tab, In dit filter
is het handiger om de velden met shift+tab te doorlopen.

Wat is een parametric equalizer?

Het is een filter waarmee je bepaalde frequenties die een piek of dal vertonen
eruit kunt filteren, of op kunt krikken.

Hieronder volgt een voorbeeld:

Stel we hebben een spraakfragment, daar zit een piek in van laten we zeggen
1000hz oftewel 1khz, Dit geeft het geluid als ware het dat, iemand in een kopje
zit te praten.
Het gevolg is, dat de verstaanbaarheid ernstig wordt bemoeilijkt.
Wat gaan we doen. Om die frequentie te kunnen bijstellen moeten we een
aantal dingen instellen. Hieronder het overzicht van de velden die we kunnen wijzigen.

1. Als eerste stellen we de width (breedte,) in, in dit geval 1khz,

Opmerking

Het is een " van" tot situatie dus van 1khz – tot

2. Dan stellen we de
   centerfrequentie in dus tot in dit geval (1khz.). Nu moeten we ongeveer bepalen hoe groot de piek (1khz,) is, Laten we zeggen
   10db,

3. Ga met shift+tab naar het veld gain (db toe (een soort van volume – of
   + en vul daar -10 in.
   Je zegt eigenlijk dat je die 1khz met -10 db wilt verzwakken.
   je kunt het resultaat met preview beluisteren en met stop stoppen.

   Opmerking 2:
   Ook hier zitten een aantal voorinstellingen in.
   Eigenlijk komt dit bij de meeste filters die we gaan behandelen voor.

   Opmerking 3:
   I.p.v.-10db kun je natuurlijk ook bij een dal in de frequentie dus gewoon 10 db
   invoeren zodat de 1khz met 10db wordt versterkt. (+ 10db.)

   Opmerking 4:
   Dit filter vereist een heel goed gehoor en inschattingsvermogen, en uiteraard
   veel oefenen.

   Echo (effect.)

   Inleiding

   Wat is eigenlijk echo,
   Het is een zich herhalend geluid wat met afnemende sterkte en snelheid wegzakt
   Met, een tussen de geluidsherhalingen voor ingestelde tijdseenheid.

   Wat gaan we doen.

   1. Toets alt+c en pijl naar beneden naar het effect echo, enter,

   Beschrijving effect,

   Het is een effect waarmee je een echo kunt maken. Wel beperkt tot 10 herhalingen
   maar goed het kan.
   Als we dit effect eens nader onder de loep nemen komen we de volgende velden
   tegen die we kunnen veranderen.

   Velden en opties in het effect echo:

   Wanneer het effect wordt geopend, kom je binnen op presets invoerveld hier doen
   we niets mee, maar we pijlen één naar beneden en we krijgen een aantal presets.
   Presets van het effect echo

   5 one seconds echo’s, dit zijn echo’s met een herhaling van vijfmaal en een
   tijdseenheid van 1000 miliseconden oftewel 1 seconde,
   Computer stutter,
   Default,
   Havy robotic,
   reverb, een ossrt van galm,
   Robotic,
   Robotic feedback,
   Short stereo echos,
   stereo echos,
   Stero reverb,
   Tunnel reverb,
   Na het presetlijstje, komt er na een tab, knop add (toevoegen) preset. Het kan

   zijn, dat je zelf een gemaakt profiel wilt bewaren onder een door jou gekozen
   naam. Dan kan dat met deze knop.

   Nog een tab geeft, remove preset je kunt een preset met remove preset,
   verwijderen. Na 7 tabs, kom je op het eerste veld echo’s, de waarde is instelbaar van 1 tot
   10 herhalingen (echo’s.) nog een tab geeft, delay, hier kun je de snelheid
   (tijdseenheden) waarmee je de echo’s kunt afspelen, cq toevoegen. De eenheden
   worden in milliseconden gegeven.

   Voorbeeld:

   Stel we willen een echo met als tijdseenheid van een halve seconde, Dan moet dit
   als volgt in het veld delay in worden gevuld, 0.500 = 500 milliseconde Nog een
   tab geeft het veld met een lijstje volume.
   Je kunt kiezen uit het lijstje of zelf een waarde invoeren. Hiermee wordt de
   intensiteit van de echo’s bepaald. M.a.w. Ho lager het volume, des te sneller
   zal de echo afnemen.
   Hoe hoger het volume, des te langer een echo duurt.

   Opmerking:

   Ga nooit boven de 0db uit, omdat het geluid van de echo’s dan het zelfde klinkt,
   en dus geen echo meer is maar een herhaling van het geluid.

   Nog een tab geeft het veld feedback. Wat dat veld precies doet weet ik eigenlijk
   niet. Ook hier is een lijstje aanwezig waaruit je kunt kiezen tussen
   Verschillende waarden.
   Doen we maar even niks mee.
   Nog een tab geeft een aankruisvakje voor echo’s in stereo, of mono staat
   standaard op mono. Nog een tab geeft een aankruisvakje generate tail. Ook deze zegt me weinig maar
   moet voor een mooie echo wel zijn aangekruist.
   We zijn nu helemaal rond het echo-effect gelopen en kunnen nu naar preview, om
   eens te luisteren wat het precies doet. Ook hier geldt, veel experimenteren.

   Compressor en expander (effect.)

   Inleiding.

   Wat is geluidscompressie eigenlijk?
   Het totale signaal meestal muziek, wordt als het ware eigenlik in elkaar
   gedrukt.
   d.w.z. wanneer een signaal te hard wordt, dit, met een voor in te stellen aantal
   -db’s naar beneden wordt gehaald. En wanneer het signaal daar beneden komt wordt
   het geluid automatisch opgekrikt. Niet te verwarren met een zgn. peaklimiter
   Deze onderdrukt alleen de peaks (pieken,) in een geluidssignaal.
   Waardoor een hardere insturing van het signaal wel tot 24 db toe mogelijk wordt.

   Hieronder zullen we een aantal eigenschappen van een compressor behandelen, en
   wat ze betekenen.
   Ook zullen we een aantal zaken niet behandelen omdat ze niet zo belangrijk op
   dit moment zijn.
   We lopen dit effect eens door.
   Allereerst krijgen we weer de zgn. presets deze kunnen worden doorlopen met de
   pijltjes.
   Hieronder volgt wederom een lijstje van de presets.

   Presetlijstje

   boost loud parts,
   boost quiet parts,
   Default,
   hard limit at -6 db,
   noise gate,
   noise gate 2
   noise gate 3,
   Reduce loudparts,
   Reduce peaks,
   Reduce quiet parts,

   We gaan nu eens aan de hand van een voorbeeld dingen instellen.

   1. Geef nu driemaal sift+tab, je komt nu op een keuzerondje die op mode expander
   staat, Verander deze met pijltjes naar beneden tot je op mode compressor komt te
   staan, 2. Geef een shift+tab, en je komt nu op het veld release time Dit is een
   lijstje waaruit je kunt kiezen van 25 – 500 milliseconden,

   Nadere uitleg over release time
   Dat is populair gezegd de tijd, die nodig is, om het geluid van bijvoorbeeld -12db weer
   naar het pijl te brengen, naar bijvoorbeeld 0db. Bij veel commerciële radiostations
   worden deze dingen gebruikt om een behoorlijke dynamiek te verkrijgen. Meestal
   staat de release time op 250 milliseconden 3. Attack is ook een lijstje.

   Nadere uitleg over attack.

   Bij de release time vertelde ik al dat de tijd die nodig is om het geluid van
   b.v. -12 db weer terug te brengen naar 0db bepalen is voor een compressor.
   Dit geldt dus ook voor de attack time maar dan tegenovergesteld. Bij attack is het de tijd die nodig is om van 0db tot -12db te geraken.
   Dit wordt dus ook in milliseconden gedaan.
   Zo zullen de meeste recorders die een automatische opnameregeling hebben vaak
   een redelijke attack time hebben, en een langere release time. Die kan wel op
   lopen tot 2000 – 3000 (2, 3 seconden.) Probeer dit eens uit, en met preview
   beluisteren.

   Bandstop filter.

   Inleiding.

   Met dit filter kun je een bepaald frequentiegebied doorlaten en de rest weg
   filteren.

   Voorbeeld:

   Stel we willen een telefoon geluid simuleren.

   Dan gaan we als volgt te werk:

   1. Toets alt+c,
   2. We pijlen naar beneden naar het submenu filters,
   3. Na en enter, kom je
      binnen op bandpass stop geef een enter
   4. Na een aantal tabs kom je op het
      eerste veld waar je een frequentie in kunt voeren,
   5. Tik hier in 300 (300hz,)
      tab, opmerking dit is de lage frequentie daar beneden wordt dus afgekapt,
   6. Tab, tik nu de andere frequentie in. In dit voorbeeld 3000 (3000hz,.)

   Opmerking 2:
   Alles boven die frequentie wordt afgekapt.

   Je krijgt nu alleen de frequentie tussen 300 – 3000hz te horen.
   Nu ga je naar preview/stop om dit resultaat te beluisteren,

   We gaan het filter eens nader bekijken.
   We lopen het eens met de tabtoets door. Ik zal proberen om zoveel mogelijk de
   betekenis van de verschillende items uit te leggen. Wanneer je het filter opent, kom je op een lijstje daar heb je ze weer de zgn. presets. Deze zijn al dor de makers van tevoren gemaakt. Deze kun je met
   pijltjes doorlopen en eens uitproberen wanneer je een bestand hebt geopend en
   eens beluisteren.
   Hieronder volgt een lijstje me de presets twee van die presets zullen we dan
   later bespreken.

   Presets:

   Band slide up
   default,
   narrow to wide,
   notch slide down,
   Reduce vocals,
   Remove 50hz (belangrijk,)
   Remove 60hz (belangrijk,)
   voice and hum hiss filter,
   Wide to narrow,
   Einde lijst.

   preset 1. Remove 50hz
   Dit filter is bedoeld om 50hz brom te filteren. Dit is de zogenaamde
   netspanningsbrom.

   Hoe doe je dat?

   1. Open het menu filters enter,
   2. Nogmaals enter, kom je binnen op de presets van het besproken filter,
      Selecteer met pijltjes in dit geval remove 50hz, We tabben nu eens langs de
      verschillende opties, Je zult bij de frequency range dat er staan zal, 50 tweede
      veld 70. Dat betekent dus dat filter is ingesteld om frequenties te filteren
      tussen 50 – 70 hz. Dus ook frequenties van b.v. 60 zullen een beetje mee worden
      genomen.

   Note:

   Breed, smal.

   In het hierboven gemelde kun je dus zien dat er gefilterd wordt tussen 50 – 70hz
   dus ook 60 65 enz.
   het gebied om te worden gefilterd moet dus 50hz zijn Nu kun je de 70hz gewoon
   verlagen naar 51 hz.
   Je snapt het al nu maak je het te filteren gebied heel smal.
   We shift+tabben nu dus weer terug en we komen een keuzerondje tegen die op
   bandpass staat.
   deze kun je ook op bandstops zetten maar die zullen we niet behandelen
   voorlopig.
   dus, zo laten staan. Dan nog een tab, en je komt weer twee keuzerondjes static
   en dynamic tegen statisch en dynamisch. Ook deze laten staan op static. Nog een
   tab geeft een invoerveld met het woord steepness ik vertaal het maar als
   steilheid Deze staat standaard op 5 die kun je verhogen/verlagen als je die
   bijvoorbeeld verlaagt, zal de steilheid drastisch afnemen. Dit is dan ook
   duidelijk te horen.
   Zet die mar eens op bijvoorbeeld 12,

   Steilheid wat is dat?

   Denk hierbij maar gewoon aan een berg. Je hebt bergen die maar weinig glooiing
   hebben, maar je hebt ook bergen die heel stijl zijn.
   M.a.w. als je van een hele steile berg afglijdt, zul je eerder beneden zijn dan
   bij een mindere steile berg. Bij de laatste zal de afvaltijd of afglijdtijd
   langer zijn dan bij een steile berg. Dit is bij een stijl ingesteld filter net
   zo.

   Voorbeeld:

   1. We stellen de filterfrequenties in van 300hz en 3000 hz (telefoonkwaliteit.
   2. Nu tabben we tot we op het veld steepness (steilheid komen,
   3. Standaard op 5
      zet deze maar eens op 0 en je zult horen dat de telefoonkwaliteit eigenlijk veel
      breder klinkt dan telefoon. Beluisteren met preview.
   4. Doe dit veld nog eens veranderen maar dan eens op 18 zetten, ook weer met
      preview beluisteren.
      Dan zul je horen dat het geluid veel smaller en dus ook echt naar een telefoon
      klinkt.

   Noise reduction

   Inleiding

   Het onderdrukken van ruis is een hele moeilijke zaak. Over de verschillende
   ruissoorten zullen we het hier niet hebben. beperken we ons alleen hoe dit te
   onderdrukken.
   Ruis komt vaak voor in banden en cassettes de zgn.hiss. Om dit te onderdrukken
   of zelfs weghalen is best wel moeilijk. Het is de kunst om de ruis weg te halen,
   zonder dat de geluidskwaliteit verloren gaat.

   Ook Goldwave heeft zo’n faciliteit aanboord:
   Noise reduction.

   Stel we hebben een cassette die we willen digitaliseren, hoe pakken we dat nu
   aan?

   Open een nieuwe opname,
   Neem de cassette op en zonodig deze editen naar je eigen smaak,

   (noise reduction.)

   1. Toets alt+c en pijl naar filters enter,
   2. Pijl naar beneden tot je op noise
      reduction komt en dan enter,

   Nu zijn er een paar instellingen die we moeten instellen, tew. presets,
   standaard kom je binnen op een invoerveld waar we niets mee doen.

   1. Pijl nu naar beneden en je komt nu op average 75% let op! wanneer je nu nog
      een pijlbeweging naar beneden maakt, krijg je een mededeling dat er een
      noisprint naar het klembord moet worden gemaakt met een "ok". Geef hier een
      enter.

      Opmerking

      Deze print wordt door ons echter niet gebruikt, omdat dit een gemiddelde ruis in
      een opname is, dus ongeschikt.

   2. Pijl nu naar beneden tot je op hiss-reduction komt,
   3. Tab nu verder voorbij
      "ok", naar een keuzelijstje,
   4. Kies hier voor de optie reduction enveloppe
      shape,
   5. Driemaal tab geeft fft-size fft staat voor frequency filtering time
      zet deze met de pijltjes op 14,
   6. Nog tweemaal tab krijg je zgn. y-as te zien,
      tik hier in -100,
   7. Nogmaals viermaal tab geeft settingsscale een soortement
      van schaal zet deze maar op 50 om te experimenteren.
      Met deze laatste parameter kun je de mate van ruisonderdrukken minder, of meer
      instellen. Wees hier voorzichtig mee teveel is niet goed en ook te weinig dus ook niet. Ook
      hier geldt weer, veel oefenen.
   8. Nu naar preview en luisteren.

   Note:
   Het zal duidelijk zijn, dat als je een opname hebt met een beetje ruis je die
   parameter lager moet zetten dan 50.

   Opmerking 2:
   Als je iets aan je instellingen wilt veranderen zul je bij Goldwave steeds
   moeten stoppen. je kunt het niet zoals bij adobe audition real-time veranderen
   (tijdens afspelen.).
   Dit is het lastigste klusje en het moeilijkste van audiobewerking. We
   zullen als drielaatste effecten/filter behandelen:

   1. Pitch (effect,)
   2. Equalizer.
   3. Flanger.

   Pitch (effect)

   Staat voor snelheid. je kent het vast wel, een cassette die te snel of te
   langzaam loopt. Wel! dit is nu met pitch te corrigeren.

   Hoe gaan we te werk?

   1. Toets alt+c en pijl naar boven tot je op het item pitch komt enter,

   Opmerking

   Het enige veld waar we voorlopig mee aan de slag gaan is het invoerveld change
   scale by factor or relitave semitone.

   Stel, we hebben een cassette die een halve toon te snel loopt hoe corrigeren we
   dat?
   Standaard staat dit veld altijd wanneer je de pitch opent op 100, Het handigst
   is, om via shift+tab hier naar toe te lopen. Tot je op change scale by factor or relitave semitone komt, dit is een
   invoerveld.
   Om de pitch te verlagen, toets je bijvoorbeeld 95 in. Je zult horen dat de
   cassetteopname langzamer gaat afspelen.
   Nu is het de kunst om die snelheid (pitch) goed te krijgen. Dit vergt enige
   oefening. Mensen met een muzikaal gehoor zullen hiermee makkelijker overweg
   kunnen.

   Opmerking:

   Zo zal het duidelijk zijn, dat als een cassette te langzaam loopt je de waarde
   100, moet verhogen naar bijvoorbeeld 105 of soms 110. Is de snelheid naar je
   zin, dan de bewerking met "ok" bevestigen.

   Note:
   Het bestand is dan nog niet opgeslagen, en dat zul je dan nog moeten doen. Of,
   met opslaan als…, of met ctrl+s wanneer je het al eens hebt opgeslagen.

   Equalizer (filter)

   Hieronder lijst met presets.

   Boost mid,
   Boost treble,
   Equal loudness
   Inverse RIAA EQ curve,
   No bass,
   Only bass,
   Reduce bass,
   Reduce mid,
   Reduce treble,
   RIAA EQ curve,
   Thin.
   einde lijst.

   De equalizer heeft 7 banden.
   Hieronder een lijstje met de frequenties.

   15khz
   6khz,
   2400hz,
   1khz,
   400hz,
   150hz,
   60hz.

   De equalizer werkt net als een fysieke equalizer met schuifjes. Een soort van
   uitgebreide toonregeling.
   Je kunt dit met – of + regelen in db’s.

   Voorbeeld:

   Stel, we willen de 400hz frequentie 3db verzwakken, dan doen we dat als volgt:

   1. Open met alt+c, dan naar effecten/filtermenu en we geven enter, pijlen naar
      filter submenu enter,
   2. Dan pijlen we naar beneden tot de equalizer enter,
      Note:
      We komen net als bij de andere filters en effecten standaard op de presetlijst.
   3. Nu shift+tabben net zolang, tot we op de virtuele schuif van 400hz komen,
   4. We tikken nu -3db en beluisteren met preview het resultaat.
      Is dit niet voldoende dan verhogen naar bijvoorbeeld -6 of -9db.
      Omgekeerd kan natuurlijk ook.
      Ook hier geldt hetzelfde devies, veel oefenen.

   Flanger

   Dit is een effect warmee je een heel leuk effect aan muziek of spraak kunt
   geven. In de muziekwereld metname bij gitaren zijn deze flangers als effect meestal
   opgenomen in een versterker of hiervoor speciale effectpedalen, of kasten.
   Ook Goldwave en andere programma’s hebben zo’n flanger aanboord.
   In het nummer van wijlen Herman brood titel saturday knight hoor je aan het
   begin een gitaar met een flang-effect.

   Wat is een flanger?

   Tja, dat is eigenlijk best moeilijk om dit effect te beschrijven. Ik ga derhalve
   toch een poging wagen. Je kent het wel als je bijvoorbeeld op een uur
   afloopt, hoe dichter naar de muur toe, hoe kleiner de tijd wordt tussen jou
   voetstappen en de weerkaatsing. Als je dan eindelijk vlak voor die muur
   staat is er van die tijd eigenlijk niets meer over
   (0 dus).
   Bij een flanger is het nu zo, dat de weerkaatsingsweg van veraf tot heel
   dichtbij steeds heen en weer gaat van veraf, tot heel dichtbij en andersom.

   Intensiteit

   Dit heeft dan weer te maken met het aantal herhalingen van de weerkaatsing
   (echo’s.) In het algemeen kun je stellen, hoe meer echo’s des te dieper het
   flangen is.
   sweep (snelheid,).
   Ook de snelheid van veraf tot dichtbij (sweep,) is bij het flangen van belang.
   Dat is eigenlijk het hele flangen waar het om gaat.

   Hoe gaan we te werk.

   Allereerst ga ik het flange-effect doorlopen.

   1. Open met alt+c het effecten menu,
   2. Pijl vijfmaal naar beneden tot je het item flanger tegenkomt enter, 3. Je
   landt op weer die presets.
   hier onder de lijst met presets,

   Alien
   Big and small
   Classic
   Classic 2
   DefaultDelay 100ms
   Double voice
   Fix off-center 45rpm
   Gargle
   Heavy long echoes
   Heavy reverb
   Hollow
   Invert feedback
   Reverb
   Robot
   Robot hollow
   Scary
   Scary in stereo
   Shakey
   Sick record player
   Slow, slight flanger
   Stereo echo
   Stereo reverb
   Through the skull
   Warped
   Wobble
   Einde lijst.

   Je ziet er zijn nogal wat effecten die zijn voorgekookt. Wat ze precies allemaal
   doen weet ik ook niet. Gewoon proberen.

   Nu gaan we een flang instellen.

   Ik ga er vanuit dat je een geluidsbestand hebt geopend. Het effect was al open
   dus we gaan nu de verschillende dingen in dat effect instellen.

   We beginnen bij de presets,

   1. Ga met de pijltjes naar beneden tot je op classic staat want die moeten we
      hebben,
   2. Shift+tab, aankruisvakje stereo of mono is niet aangekruist

   Note:
   Ik vind een flang-effect mono mooier klinken en ook dieper.

   3. Shift+tab keuzerondjes tussen sine (sinusmodulator en triangle
      triangelmodulator staat standaard op sine, (sinus)zo laten,
   4. ogmaals
      shift+tab is fixed delay staat op 0.0, Ik moet eerlijkheishalve bekennen dat ik
      nog niet helemaal de functie hiervan snap.
   5. Frequency hz hiermee bepaal je de de snelheid van het flangen zet die maar
      eens op 0.06, 6. Variable delay (ms) miliseconden, Zet die maar op
   6. Dit bepaalt
      de zwaaigrootte van de flange. Hoe hoger die waarde b.v.20 of nog hoger des
      te langer of groter wordt de zwaai van de flange,
   7. Shift+tab volume feedback
      zet die maar op 25. Dit bepaalt de intensiteit van de flange, hoe hoger des te
      intenser die flange wordt,
   8. Shift+tab, De twee opvolgende velden hebben te
      maken met hoe hard het geluid in zijn totaliteit moet klinken, Staan goed op -80

   Opmerking

   Wanneer deze ongelijk staan dus! de één op -80, en de ander op b.v. -50 heeft
   dat invloed op de flange.
   Die moeten altijd gelijke waarden hebben.

   9. Nu door shift+tabben naar preview en beluisteren.
      Ook hier geldt weer, heel veel experimenteren en spelen.

   Er zijn nog veel meer effecten en filters maar die zullen we voorlopig maar even
   laten zitten omdat er al genoeg te ontdekken is.

   [/responsivevoice]

   Laatst bijgewerkt op: 9/03/15